België: netto-invoerder van broeikasgasemissies (29/09/2017)

Productiegebonden emissies versus koolstofvoetafdruk

In de internationale klimaatonderhandelingen worden de broeikasgasemissies (BKG) toegewezen aan het producerende land. Die toewijzing kan echter worden vertekend door de internationale handel. Immers, de invoer van emissie-intensieve producten draagt bij aan het verminderen van de uitstoot van een land en het omgekeerde geldt voor de uitvoer. Daarom wordt vaak gekozen voor een alternatieve toewijzing van de emissies in hoofde van (de residentie van) de consument, de zogenoemde koolstofvoetafdruk.

Van de koolstofvoetafdruk van een goed naar de koolstofvoetafdruk van een land

Het verschil tussen die twee benaderingen kan worden geïllustreerd aan de hand van het voorbeeld van een smartphone ‘made in China’ die wordt aangekocht door een Belgische consument: in de productiebenadering worden de BKG-emissies verbonden aan de productie van de smartphone toegewezen aan China, terwijl volgens de consumptiebenadering de emissies worden toegewezen aan België. Het verhaal wordt nog iets complexer wanneer enkel de assemblage van de smartphone in China plaatsvond. In dat geval moet immers ook rekening worden gehouden met de BKG-emissies van de te assembleren componenten, die bijvoorbeeld van Koreaanse, Amerikaanse of Franse makelij kunnen zijn. Kortom, de idee achter de koolstofvoetafdruk bestaat erin de BKG-emissies van alle schakels in de productieketen van een goed te bepalen (directe en indirecte emissies) en ze finaal toe te wijzen aan de consument.

Het is mogelijk de totale koolstofvoetafdruk voor een land te berekenen en te vergelijken met de totale productiegebonden emissies. De koolstofvoetafdruk meet dus het volume aan (binnenlandse en buitenlandse) BKG-emissies die (rechtstreeks en onrechtstreeks) geïntegreerd zijn in de producten die door de inwoners van een land worden verbruikt. Het Planbureau heeft de koolstofvoetafdruk voor België berekend op basis van een mondiale input- outputtabel. Dat type tabel geeft een beeld van de mondiale productieketens.

De Belgische koolstofvoetafdruk neemt toe; de productiegebonden emissies dalen

Volgens die berekeningen bedroeg de Belgische koolstofvoetafdruk 145 megaton CO2-equivalent (Mt CO2-eq.) in 2007, d.i. beduidend hoger dan de productiegebonden emissies die, in datzelfde jaar, 110 Mt CO2 eq. bedroegen. België was dus over de volledige bestudeerde periode een netto-invoerder van BKG-emissies. Bovendien dalen de productiegebonden emissies over de periode 1995-2007, van 121 Mt CO2-eq. tot 110 Mt CO2-eq., terwijl de koolstofvoetafdruk toeneemt, van 138 Mt CO2-eq. in 1995 tot 145 Mt CO2-eq. in 2007.

De gedetailleerde Belgische en internationale gegevens nodig voor deze berekeningen, zijn momenteel enkel beschikbaar voor de periode 1995-2007. In afwachting van deze gegevens zal het Planbureau een vereenvoudigde methodologie ontwikkelen die toelaat de Belgische koolstofvoetafdruk voor meer recente jaren te ramen.