Rapport voor de Eerste Minister - Impact van de financiële crisis op de reële economie en prioritaire vragen met betrekking tot het te voeren beleid om die impact te beperken [ OPFINCR08 - 30/10/2008]

  PDF & Download

• Rapport (fr - 633 Kb)
• Rapport (nl - 488 Kb)

  Auteurs

Henri Bogaert (A), Michel Englert (A), Chantal Kegels (A)
 
A : Auteur, C : Contribuant

  Publicatietype

Toespraken en presentaties

Unknown

De financiële crisis in de Verenigde Staten ontstond op het einde van een cyclus die gekenmerkt werd door één van de sterkste wereldwijde groeiperiodes uit de geschiedenis. De conjuncturele terugval vanaf begin 2008, met als klassieke voortekenen de stijging van de grondstoffenprijzen, de versnelling van de inflatie, de stijging van de rentevoeten en de sterke daling van de vastgoedprijzen in de Verenigde Staten, heeft geleid tot de crisis van de banksector waarvan de activiteit opgeblazen werd door een toename van het hypothecaire krediet, die op haar beurt vers-terkt werd door de deregulering binnen de financiële sector en een ontoereikend toezicht.

Gelet op de onderlinge verwevenheid van de financiële markten wereldwijd, greep die crisis al snel om zich heen in geheel Europa en dus ook in België. Die crisis heeft de economische vertraging, die reeds aan de gang was, versterkt. Hoewel de conjuncturele ontwikkelingen de jongste weken overheerst worden door de gevolgen van de financiële crisis voor de reële economie, is er momenteel een wederzijds versterkende wisselwerking aan de gang tussen de financiële crisis en de conjunctuurvertraging.

De financiële crisis beïnvloedt de reële economie via een reeks zeer omvangrijke schokken: de kwantitatieve beperking van krediet of de verstrakking van de kredietvoorwaarden voor niet-financiële ondernemingen en voor particulieren, de val van de prijzen van financiële activa (aandelen en obligaties), de stijging van de risicopremies en de daaruit volgende stijging van de kapitaalkosten. De impact van deze crisis op de reële economie verloopt via de volgende kanalen:

-    De kredietbeperking en de waardevermindering van roerende activa (vermogenseffect op de consumptie) leiden tot een daling van de consumptie. Bepaalde types van consumptiegoe-deren worden hierdoor bijzonder hard getroffen: de duurzame goederen en de investeringen in woningen.

• Het risico op faillissementen van ondernemingen neemt toe : 1) door de conjuncturele ver-traging wordt het moeilijker handelsvorderingen te innen en daalt de verkoop; 2) de financiële crisis maakt de toegang tot het kaskrediet moeilijker, zoniet onmogelijk. De sterkst getroffen ondernemingen zijn degene die voor hun financiering het meest afhangen van de banken, namelijk vooral de middelgrote ondernemingen.
• De bedrijfsinvesteringen verminderen als gevolg van de hogere kapitaalkosten, de kre-dietbeperkingen en de noodzakelijke schuldafbouw. Bovendien gaan de ondernemingen en de lagere overheid door de beperktere activiteit hun investeringen uitstellen.
• De groei van de uitvoer daalt meer dan verwacht doordat de financiële crisis de conjuncturele vertraging versterkt. Aangezien die zich wereldwijd voordoet, worden de buitenlandse afzetmarkten van de Belgische ondernemingen aangetast.

De strengere kredietvoorwaarden, de negatieve vermogenseffecten en de grotere onzekerheid omtrent de economische activiteit zouden nog versterkt worden door de geleidelijke toename van de werkloosheid. Anderzijds zou de prijsdaling van grondstoffen, en meer bepaald van olie, samen met de vermindering van de activiteit, de inflatie beperken en de koopkracht ondersteunen.

De bijzonder onstabiele situatie en de te versnipperde informatie zorgen voor grote onzekerheid met betrekking tot de omvang en de duur van de crisis. Die factoren maken het ook bijzonder moeilijk om de gevolgen van de huidige crisis te becijferen. De ervaring leert echter dat recessies die volgen op een bankcrisis ernstiger zijn en langer duren dan andere recessies. De vooruitzichten van de Europese Commissie zullen pas op 3 november gepubliceerd worden en die van de OESO eind november. Maar de internationale instellingen wijzen nu reeds op de uitzonderlijk grote onzekerheid rond die vooruitzichten. Volgens de eerste aanwijzingen zou de economische activiteit in de eurozone in het meest optimistische scenario blijven vertragen ten minste tot midden 2009.

Tegen de achtergrond van die onzekerheid, wordt een sequentiële aanpak geschetst in deze nota. Ten eerste moet de financiële sector gestabiliseerd worden en moet een doeltreffende intermediatie van de spaargelden hersteld worden. Ten tweede moet de coördinatie van het macro-economisch beleid binnen de eurozone het mogelijk maken de gevolgen van de crisis zoveel mogelijk te beperken zonder dat de grote lijnen van het Stabiliteitspact in het gedrang komen. Ten derde moeten specifieke maatregelen worden overwogen om de verschillende componenten van de wereldvraag te versterken.

Gezien de schok alle landen van de eurozone even hard treft en de Belgische economie zeer open is, mag men niet vergeten dat de vertraging van de mondiale groei, en in het bijzonder de Europese groei, het voornaamste indirecte kanaal is waarlangs de financiële crisis een weerslag heeft op de reële economie in België. De coördinatie op Europees niveau van het economisch beleid is dus essentieel en de impact van nationale maatregelen mag niet worden overschat.