Evaluatie van de impact van fiscale en niet-fiscale maatregelen op de CO2-uitstoot (Working Paper 09-01) (10/01/2002)

De studie vervolledigt het onderzoek naar beleidsmaatregelen in de strijd tegen de klimaatverandering en zal opgenomen worden in de derde nationale mededeling van België aan de unfccc.

De studie bestaat uit drie delen.

Het eerste deel is een raming van de evolutie van de co2-, ch4- en n2o-emissies tot het jaar 2012 bij ongewijzigd beleid. Die projectie is gebaseerd op de meest recente macro-economische vooruitzichten van het Federaal Planbureau, die ten behoeve van deze studie werden verlengd met de periode 2007-2012.

Het tweede deel geeft de effecten van de introductie van een co2-heffing voor de Belgische economie weer. Twee modaliteiten worden onderzocht. Enerzijds een heffing die oploopt tot 14,1 euro per ton co2 en anderzijds een co2-heffing die op termijn 32,1 euro bedraagt. De heffing wordt geleidelijk ingevoerd over de periode 2002-2010. We veronderstellen dat de opbrengst van die belasting wordt gebruikt om een aantal andere verplichte heffingen te verminderen.

In deel drie wordt ingegaan op de bijdrage die niet-fiscale maatregelen kunnen leveren in de strijd tegen de klimaatverandering. Het gaat hier meer bepaald om een ruime waaier aan technologieën die de co2-emissies kunnen terugdringen, beschikbaar zijn op de Belgische markt (zoals efficiënte verlichting of isolerende ramen) en rendabel zijn volgens de prijzen in het basisscenario, maar die niet spontaan worden aangewend door gezinnen en ondernemingen (ook niet wanneer een co2-heffing wordt ingevoerd). Verschillende obstakels zijn bijvoorbeeld gebrek aan informatie of kennis van de investeerder, andere prioriteiten op investeringsvlak, gebrek aan motivatie of deskundigheid, enz.

De resultaten geven aan dat België een grote inspanning moet doen op het vlak van co2-emissiereductie om zijn engagementen na te komen. Die inspanning kan worden geraamd op ongeveer 25 megaton aan co2-emissies (d.i. het verschil in 2012 tussen het niveau van de basisprojectie en het streefdoel).

In het scenario waarbij de co2-heffing een maximum van 14,1 euro per ton co2 bereikt, dalen de co2-emissies aanzienlijk. Dat is echter onvoldoende om de doelstelling in het kader van het Kyoto-protocol te bereiken (een daling van 7,5 % voor 2008-2012 van de totale broeikasgasemissies t.o.v. 1990). Die heffing zou de co2-emissies doen dalen met ongeveer 7 megaton in 2010. De emissies zouden dan 118,4 megaton bedragen, wat nog 10 % meer is dan het niveau van 1990. In het scenario waarbij de co2-heffing maximaal 32,1 euro per ton co2 zou bedragen, dalen de co2 emissies met 12,5 megaton. Dat is opnieuw onvoldoende om het streefdoel te bereiken. Het emissieniveau zou nog altijd 5 % hoger liggen dan in 1990.

Naast de fiscale maatregelen lijken bijkomende maatregelen dus nodig. De combinatie van fiscale maatregelen (de heffing die maximaal 14,1 euro per ton co2 bedraagt) en niet-fiscale maatregelen zou de co2-emissies met 13,7 megaton doen dalen in 2010. Hierbij wordt verondersteld dat alle niet-fiscale maatregelen onbelemmerd kunnen worden uitgevoerd.

De doelstelling voor de vermindering van de co2-uitstoot (tot een niveau van 99,5 megaton co2-emissies) zou in dat geval benaderd worden, maar de co2-uitstoot zou in 2010 echter nog meer dan 109 megaton bedragen.