De economische effecten van een BTW-verlaging op de bouw van particuliere woningen: een studie door het Federaal Planbureau (24/02/2000)

Uit de studie blijkt dat de prijsdaling bij een dergelijke maatregel tot een grotere vraag naar nieuwe particuliere woningen leidt. Dat komt dan weer ten goede van de activiteit in de bouwsector en de toeleveringsbedrijven (bouwmaterialen, metaalverwerkende nijverheid, hout enz.).

Dankzij de bijkomende banen, genereren deze sectoren meer inkomens, waardoor de privé-consumptie toeneemt en de economische groei versnelt.

Door de daling van de werkloosheid en de bijkomende belastingontvangsten ("terugverdieneffecten") kan de a priori budgettaire kost gedeeltelijk worden gecompenseerd.

Die effecten ontwikkelen zich slechts geleidelijk: het eerste jaar heeft de maatregel vrijwel geen macro-economische weerslag en is er ook geen sprake van een terugverdieneffect. Op middellange termijn echter, wordt de macro-economische impact groter: bijvoorbeeld bij een maatregel die de BTW-ontvangsten a priori met 10 miljard zou doen dalen, zullen de investeringen in woningen na vijf jaar met 4,3% zijn toegenomen, zal de werkgelegenheid met bijna 4000 eenheden zijn gestegen (waarvan 2500 in de bouwsector) en zal de begrotingskost gedaald zijn tot 3,5 miljard.

Bij elke maatregel die nieuwbouw aanmoedigt, moet er echter rekening gehouden worden met de algemene doelstellingen van het huisvestingsbeleid, de ruimtelijke ordening, de urbanisatie enz. De Hoge Raad voor Financiën (afdeling Fiscaliteit en parafiscaliteit), die ook door de minister van Financiën geraadpleegd werd, heeft onlangs een bijkomend advies gegeven dat alle vragen ter sprake brengt die bij dit voorstel rijzen. Hier zullen verschillende belangrijke juridische en praktische problemen tussen zitten:

• een maatregel die enkel en alleen de BTW op de nieuwbouw wijzigt, is waarschijnlijk niet verenigbaar met het Europese BTW-stelsel.
• een daling van de BTW op nieuwbouw is moeilijk te verenigen met een percentage van 21% op renovatiewerken in gebouwen die minder dan 5 jaar oud zijn.
• een verlaging van de BTW naar 6% voor de nieuwbouw van particuliere woningen, zou vreemd zijn als de BTW op de bouw van sociale woningen op 12% zou blijven.

Wanneer het gaat om beleidsmaatregelen met een sociaal karakter, kan echter worden afgeweken van het normale Europese BTW-stelsel. Ter illustratie geven wij de effecten van een maatregel weer waarbij een tarief van 12% enkel van toepassing is op nieuwbouwwoningen met een totale oppervlakte die niet groter is dan 190 m² (100 m² voor een appartement) en op een bedrag van maximum 2 miljoen BEF (een dergelijke maatregel was van kracht tussen 1/1/1996 en 30/6/1998).