Een economische analyse van de productie en distributie van alcoholische dranken in België [ Working Paper 21-10 - 23/12/2010]

  PDF & Download

• Publication (nl - 558 Kb)

  Auteurs

Luc Avonds (A), Bart Van den Cruyce (A)
 
A : Auteur, C : Contribuant

  Publicatietype

Working Papers

De Working Paper presenteert een studie of analyse die het FPB op eigen initiatief uitvoert.

Samenvatting

Deze studie toont de gecumuleerde bijdrage tot het bbp en de tewerkstelling van de productie van alcoholhoudende dranken en van de distributie van in het binnenland geproduceerde en ingevoerde alcoholhoudende dranken. De resultaten zijn gebaseerd op de input‐outputtabel van 2005 en worden vergeleken met die van dezelfde oefening op basis van de inputoutputtabel van 1995.

In 2005 was de vervaardiging van alcoholische dranken verantwoordelijk voor 0,52 % van het bruto binnenlands product. Ten opzicht van het jaar 1995, toen het aandeel nog 0,72 % bedroeg, is dat een duidelijke daling. Het aandeel van 0,52 % omvat zowel de directe als de indirecte bijdrage: 0,39 % van het bbp had rechtstreeks te maken met de toegevoegde waardecreatie bij de productie van alcoholische dranken. 0,13 % slaat op de gecumuleerde indirecte effecten via de keten van toeleveranciers van die branche. De 0,39 % omvat de bbp‐bijdrage van accijnzen en BTW op in België vervaardigde alcoholische dranken. Die bedroeg op zich reeds 0,14 % van het bbp in 2005 (0,21 % in 1995).

Daarnaast werd ook de bbp‐impact van de distributie van Belgische alcoholische dranken via de handel en de horeca geraamd. De distributie van in België vervaardigde alcoholische dranken via handel en horeca stond in 2005 in voor 0,73 % van het bbp. Ook hier is een duidelijke daling merkbaar ten opzichte van het jaar 1995, waarin het aandeel nog 1,1 % van het bbp bedroeg.

Ook de bbp‐bijdrage van de distributie van ingevoerde alcoholische dranken werd berekend.Die bedroeg in 2005 0,45 % van het bbp. De distributie van ingevoerde alcoholische dranken heeft aan belang gewonnen, want in 1995 bedroeg dit aandeel slechts 0,39 %, wat wijst op een substitutie van in het binnenland geproduceerde alcoholische dranken door ingevoerde dranken.

Naast de bbp‐bijdrage werd ook het gecumuleerd tewerkstellingseffect van de vervaardiging en de distributie van alcoholische dranken berekend. In 2005 genereerde de vervaardiging van alcoholische dranken een werkgelegenheid van bijna 10 900 personen in België. Dat is 0,27 % van de werkgelegenheid in België. 6 100 van deze personen zijn direct tewerkgesteld in de bedrijfstak van alcoholische dranken, 4 800 zijn tewerkgesteld in de keten van toeleveranciers. In 1995 bedroeg het gecumuleerd tewerkstellingseffect nog 14 500 personen, waarmee een aandeel van 0,37 % in de werkgelegenheid bereikt werd.

De distributie van in België geproduceerde en ingevoerde alcoholische dranken levert met een gecumuleerde tewerkstellingseffect van respectievelijk 50 812 en 13 600 personen nog steeds een grote bijdrage tot de werkgelegenheid in België, maar ook hier is het effect gedaald t.o.v. 1995.

De bovenstaande input‐outputanalyse wordt voorafgegaan door een bespreking van de evolutie van een aantal economische variabelen in de periode 1995‐2009. Dat gebeurde zowel op product‐ als op bedrijfstakniveau. Op productniveau gaat het om de productie, de binnenlandse vraag, de invoer en de uitvoer. Op bedrijfstakniveau gaat het om de productie, de toegevoegde waarde, de loonkosten, de investeringen en de tewerkstelling.

Bier is het belangrijkste product van de vervaardiging van alcoholische dranken in België. De binnenlandse vraag naar bier via de horeca en de kleinhandel is in de periode 1995‐2009 constant gebleven op een niveau van 1 à 1,1 miljard euro, wanneer zij uitgedrukt wordt in basisprijzen. Dat zijn prijzen zonder distributiemarges, accijnzen of btw. In hectoliter is de binnenlandse vraag naar bier systematisch gekrompen. De input‐outputcijfers van 1995, 2000 en 2005 en cijfers van leveringen in hectoliter duiden op een trend naar een verminderde levering aan de horeca (restaurants, cafés) ten voordele van de distributie (groot‐ en kleinhandel).

Ondanks de daling of (in lopende prijzen) stagnatie van de binnenlandse vraag naar bier, is er in de periode 1999‐2009 wel een verhoging van de productie van bier gerealiseerd. Die productiestijging werd mogelijk gemaakt door een toename van de uitvoer. Ook de productie en de  uitvoer van mout, het tweede belangrijkste product in de bedrijfstak, nam toe.

De cijfers van de invoer en uitvoer van alcoholische dranken bevestigen de substitutie door ingevoerde dranken. Terwijl de uitvoerwaarde van bier en mout stijgt, stijgt ook de invoerwaarde van wijnen en andere gegiste dranken en van gedistilleerde alcoholische dranken. Frankrijk blijft onze voornaamste exportmarkt van bier met een aandeel van 38 % in 2009. Frankrijk wordt gevolgd door Nederland (18 % in 2009) en de Verenigde Staten (13 % in 2009). De VS zijn sterk gegroeid als afzetmarkt en laten sinds 2008 Duitsland achter zich. Mout wordt in sterke mate uitgevoerd naar andere werelddelen, zoals Afrika, Zuid‐Amerika of Azië. De invoer van wijn komt nog steeds overwegend uit Frankrijk, gevolgd door Spanje en Italië.

België heeft een negatief handelssaldo in alcoholische dranken. Het handelssaldo is in het voorbije decennium echter systematisch verbeterd. In 1995 was er een tekort van 220 miljoen euro. Dat verslechterde tot 426 miljoen euro in 1999. Nadien verminderde het tekort jaarlijks en in  2009 was het handelstekort beperkt tot 72 miljoen euro. De toegenomen uitvoer van bier en van mout heeft een grote rol gespeeld in die verbetering.

Op basis van de cijfers van de nationale rekeningen en gedetailleerde RSZ‐cijfers kon ook een analyse op het niveau van de bedrijfstak uitgevoerd worden. De vervaardiging van alcoholische dranken wordt daarbij vergeleken met de vervaardiging van frisdranken en mineraalwater en met de voedingsnijverheid als geheel. De vervaardiging van alcoholische dranken stond in 2008 in voor 6 % van de productie en 12 % van de toegevoegde waarde gerealiseerd in de voedingsnijverheid.
In het jaar 2005 waren die aandelen nog 7 % en 14 %. De vervaardiging van alcoholische dranken levert een grote bijdrage aan de investeringen in de voedingsnijverheid. In de periode 2002‐2009 bedroeg dat aandeel 14 % à 15 %.

De loonkosten per werknemer zijn hoger in de vervaardiging van alcoholische dranken dan in de voedingsnijverheid als geheel. Het gaat hier wel om loonkosten per hoofd, niet om uurlonen. In de vervaardiging van alcoholische dranken wordt in grotere mate voltijds gewerkt. De loonkosten per hoofd zijn niet sneller gestegen in de vervaardiging van alcoholische dranken, maar het aandeel in de werkgelegenheid van de voedingsnijverheid is teruggevallen van 7,9 % in 1995 tot 6,4 % in 2008. Het aantal werknemers van de brouwerijen daalde met meer dan 1000 personen tussen 2005 en 2009. In vergelijking met de voedingsnijverheid zijn de werknemers van de brouwerijen ouder, en zijn er beduidend minder vrouwen.