Modellen en indicatoren

TransAccount-model voor een duurzame ontwikkeling

TransAccount is een rekenmodel dat ontwikkeld werd om scenario's van duurzame ontwikkeling, in het bijzonder het deel klimaat en energie, uit te werken. Het werd gebruikt voor de scenario's SET-Consumption en SET-production van het Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling 2015. TransAccount berekent voor elk scenario het energieverbruik en de broeikasgasemissies van alle activiteiten (van individuen, industrieën en overheid) op het Belgische grondgebied. TransAccount werd opgebouwd om het te gebruiken in een backcastingbenadering. Het vertrekpunt van een scenario in een dergelijke benadering is een wenselijke toekomst, bijvoorbeeld gedefinieerd in een langetermijnvisie inzake duurzame ontwikkeling. Een dergelijke visie bevat een geheel van doelstellingen, in het bijzonder de vermindering van de broeikasgasemissies.

De gedetailleerde hypothesen over de gebruikte technologieën (energie-intensiteit, emissiefactoren) en de levenswijzen vertalen op concrete wijze, in elk scenario, hun grote oriëntaties (niveau van globalisering, vooruitgang van de kennis, scholingsniveau, demografische structuur, sleutelrol van respectievelijk de consumenten en de producenten) en moeten het mogelijk maken om het geheel van doelstellingen van duurzame ontwikkeling te bereiken in 2050. Vervolgens worden het energieverbruik en de broeikasgasemissies voor 2050 op basis van die hypothesen door TransAccount berekend. Het model laat dan toe om een ontwikkelingspad te berekenen tussen de huidige toestand en die in 2050.

TransGovern-model voor een duurzame ontwikkeling

In de Federale rapporten inzake duurzame ontwikkeling moet het FPB de bestaande toestand inzake duurzame ontwikkeling in België en in de wereld beschrijven. Om die informatie te presenteren en te organiseren worden indicatoren en een model gebruikt. In de opeenvolgende publicaties worden verbeteringen aangebracht om de informatie in een aan de problematieken van duurzame ontwikkeling aangepaste pedagogisch verantwoorde vorm te presenteren.

DPSIR-model. Vanaf het begin van de werkzaamheden werd het DPSIR-model gebruikt om de indicatoren te presenteren (zie deel 2 van Op weg naar duurzame ontwikkeling?, het eerste Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling, 1999). De letters DPSIR, die de beginletters van de Engelse woorden zijn, staan respectievelijk voor sturende kracht, druk, toestand, impact en antwoord. De internationale en vervolgens de Belgische bestaande toestand werden beschreven aan de hand van 80 indicatoren en een groot aantal bijkomende kwantitatieve aanwijzingen.

TransGovern-model. Met het TransGovern-model werd een volgende stap gezet om de organisatie van de economische, sociale, milieu- en beleidsinformatie te verbeteren. Dit model verbindt de transformaties van de levensomstandigheden van een samenleving met het beleid van de overheid. Het verduidelijkt ook de verbanden tussen de determinanten van de levensomstandigheden en de verbanden tussen de componenten van het beleid (zie deel 1 van Ontwikkeling begrijpen en sturen, het derde Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling, 2005). TransGovern is een nieuwe combinatie van verscheidene bestaande modellen:

• het DPSIR-kader,
• het driehoeksmodel met interacties tussen menselijk, economisch en milieukapitaal.

Indicatoren van duurzame ontwikkeling

Een set van 75 indicatoren van duurzame ontwikkeling, waarvan 25 sleutelindicatoren, wordt gepresenteerd op www.indicators.be. Die indicatoren informeren over diverse sociale, milieu-, economische en institutionele problematieken die de ontwikkeling van de samenleving bepalen. De set is gegroeid uit meer dan tien jaar federale rapportering over duurzame ontwikkeling. Hij biedt beleidsmakers nuttige informatie om hun beleid te bepalen en op te volgen. Voor zover beschikbaar presenteert de site gegevens vanaf 1992, het jaar van de Conferentie van de Verenigde Naties over milieu en ontwikkeling in Rio de Janeiro. De meeste indicatoren op de website worden jaarlijks bijgewerkt. Geregeld publiceert de site een overzicht van evaluatieresultaten voor alle indicatoren (2009) of voor de sleutelindicatoren (jaarlijks sinds 2011).

De indicatoren zijn georganiseerd volgens een systemisch model dat de sturende krachten (demografie, productie en consumptie) verbindt met de druk op het menselijk, milieu- en economisch kapitaal, de toestand van die kapitalen en het overheidsbeleid (zie het TransGovern-model).

Ze zijn ook gestructureerd volgens zestien thema’s die de grote uitdagingen voor duurzame ontwikkeling omvatten:

1.     demografische veranderingen,

2.     consumptie- en productiepatronen,

3.     energie,

4.     vervoer,

5.     voeding,

6.     werk,

7.     onderwijs en vaardigheden,

8.     onderzoek en ontwikkeling,

9.     volksgezondheid,

10. sociale insluiting,

11. klimaatverandering,

12. natuurlijke hulpbronnen,

13. biologische diversiteit,

14. openbaar bestuur,

15. economisch beheer en

16. wereldwijd partnerschap.