Het Federaal Planbureau maakt sinds 20 jaar langetermijnenergievooruitzichten voor België, met een frequentie van één studie om de drie jaar. In het najaar van 2020 hadden er nieuwe energievooruitzichten moeten verschijnen, maar dat was niet mogelijk. In plaats van nieuwe Belgische vooruitzichten werd ervoor gekozen om een project dat ons al lang interesseerde concreet gestalte te geven: een retrospectieve analyse van de voorgaande vooruitzichten ondernemen en publiceren (Maandag 1 maart, 11-12u).

Dit rapport vormt een bijdrage tot de voorbereiding van het nieuwe Stabiliteitsprogramma en van het nieuwe Nationaal Hervormingsprogramma. Het vermeldt de voornaamste resultaten van de voorlopige versie van de ‘Economische vooruitzichten 2021-2026’, waarvan de definitieve versie in juni 2021 zal worden gepubliceerd.

Deze working paper beschrijft de voornaamste evoluties in de consumptieve bestedingen van de huishoudens voor vervoer in België. Daarvoor werd een beroep gedaan op verschillende gegevensbronnen: enerzijds de gegevens uit de nationale rekeningen over de consumptieve bestedingen van de gezinnen (INR, Eurostat) en anderzijds de resultaten van de Huishoudbudgetonderzoeken (Statbel).

De aanvullende tabel 29 van het Eurostat transmissie programma heeft betrekking op de wettelijke en aanvullende pensioenstelsels van de sociale verzekering in België. Het FPB is belast met het samenstellen van de kolommen G en H, waarin de tot op heden opgebouwde pensioenaanspraken / -verplichtingen in de wettelijke pensioenregelingen zijn opgenomen, die de contante waarde vertegenwoordigen van de opgebouwde toekomstige ouderdoms- en overlevingspensioenen van huidige en toekomstige ontvangers.

Deze versie van het rapport van januari 2021 is een actualisering van de versie die oorspronkelijk in december 2020 is gepubliceerd op de website van het FPB.

De Belgische economie ging in de eerste helft van 2020 door een uitzonderlijk zware recessie als gevolg van de maatregelen die in binnen- en buitenland werden genomen in de strijd tegen de coronapandemie. In de meeste eurolanden is het economisch herstel in de tweede jaarhelft krachtiger gebleken dan verwacht. België tekende een jaargroei op van -6,2 % in 2020 (t.o.v. -7,4 % geraamd in september vorig jaar). Momenteel zetten heropflakkeringen van het virus een rem op het economisch herstel in de eurozone, maar de heropleving zou een tweede adem krijgen naarmate een groter deel van de bevolking gevaccineerd is. In 2021 zou de Belgische economie groeien met 4,1 % (t.o.v. 6,5 % in de septemberraming). De binnenlandse werkgelegenheid zou over beide jaren samen met 37 000 personen afnemen.

Het rapport presenteert de jaarlijkse actualisering van een set aanvullende indicatoren naast het bbp die, naargelang van de beschikbaarheid van de gegevens, betrekking heeft op de periode 1990-2019. Dit rapport legt de nadruk op de geestelijke gezondheid, met drie nieuwe indicatoren over dit onderwerp, en op de vrouw-manverschillen. Het actualiseert de composiete indicator om het welzijn "Hier en Nu" te meten voor België en voor 11 bevolkingsgroepen (volgens geslacht, leeftijd en inkomen), evenals vier composiete indicatoren om de houdbaarheid van het welzijn te meten (de dimensie "later"). Een composiete indicator voor de derde dimensie van duurzame ontwikkeling ("Elders"), zal in de toekomstige edities worden voorgesteld.

Het welzijn van de Belgen daalt al vanaf 2008. Na een verbetering tussen 2015 en 2018 daalt de welzijnsindicator van het Federaal Planbureau opnieuw in 2019. De oorzaak is een achteruitgang van de gezondheid en van de sociale relaties. De covid-19-crisis zal die achteruitgang van het welzijn in 2020 nog versterken. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde rapport over de aanvullende indicatoren naast het bbp.

De maandelijkse evolutie van de index van de consumptieprijzen en de gezondheidsindex, die onder meer gebruikt wordt bij de berekening van de indexering van lonen, sociale uitkeringen en huurprijzen.

Door een combinatie van “stok” maatregelen (een veralgemeende kilometerheffing) en “wortel” maatregelen (het ondersteunen van carpooling) zou de bezettingsgraad van auto’s in België kunnen toenemen van 1,44 tot 1,5. Deze relatief beperkte toename vloeit vooral voor uit het relatief klein aandeel van verplaatsingen waarvoor een toename van de bezettingsgraad een realistische optie is, en uit sommige ongemakken die gepaard gaan met de organisatie van carpooling. Toch kan deze combinatie van maatregelen leiden tot een merkbare verbetering van de verkeerssituatie op de plaatsen en tijdstippen waar de congestie het hoogste is.

De COVID-19 crisis zet de geestelijke gezondheid van de bevolking in België onder druk. De langetermijnevolutie van indicatoren over geestelijke gezondheid van voor die crisis blijkt zorgwekkend te zijn. Geestelijke gezondheidsproblemen veroorzaken direct economische kosten, via uitgaven voor inkomensvervangende voorzieningen en voor de behandeling van aandoeningen. Indirect temperen ze de mogelijkheden van werkgelegenheids- en productiviteitsgroei.

De demografische vooruitzichten 2020-2070 presenteren de evolutie van de bevolking en de huishoudens in België van 2020 tot 2070. Ze zijn gebaseerd op hypothesen over de toekomstige evolutie van de componenten van de bevolkingsgroei: geboorten, overlijdens, internationale migratie en interne migratie. Naast de actualisering van de toekomstige demografische trends, steunt deze oefening op een specifiek scenario dat verbonden is aan de COVID-19-pandemie.

Op verzoek van de sociale partners heeft het Federaal Planbureau de bedrijfstakken geanalyseerd die de afgelopen jaren hun onderzoeks- en ontwikkelingsinspanningen hebben uitgebreid om te bepalen of deze ontwikkeling gepaard ging met de binnenlandse productie van nieuwe producten of met een verandering in de positie van België in mondiale waardeketens ten gunste van onderzoeksactiviteiten en ten koste van productieactiviteiten. Van de vier onderzochte bedrijfstakken zijn er voor Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten aanwijzingen van een relatieve specialisatie in Onderzoek en Ontwikkeling (O&O) die gedeeltelijk losgekoppeld is van eigen productie. Voor de andere bedrijfstakken zijn er meer aanwijzingen van een colocatie van O&O en productie in België.

Is het productieproces van de bedrijfstakken die het meest aan O&O doen in België de afgelopen tien jaar gewijzigd? Deze analyse tracht hierop een antwoord te formuleren aan de hand van zowel sectorale gegevens als bedrijfsgegevens.

In deze presentatie wordt de plaats die waterstof kan innemen in het toekomstige Belgische energiesysteem tegen 2050 onder de loep genomen. Twee uiteenlopende evoluties van het (eind)energieverbruik worden geschetst: enerzijds een verregaande elektrificatie van het finaal energieverbruik en anderzijds een voortgezet en groter gebruik van gas voor vervoer, (industriële) warmte en elektriciteitsopwekking.

Het Federaal Planbureau maakt sinds 20 jaar langetermijnenergievooruitzichten voor België, met een frequentie van één studie om de drie jaar. De eerste editie werd gepubliceerd in januari 2001 en de zesde en meest recente editie in oktober 2017. In het najaar van 2020 hadden er nieuwe energievooruitzichten moeten verschijnen, maar dat zal niet het geval zijn. Een van de redenen is het ontbreken van een recente Europese oefening waarop de energievooruitzichten van 2020 kunnen bouwen. In plaats van nieuwe Belgische vooruitzichten werd ervoor gekozen om een project dat ons al lang interesseerde concreet gestalte te geven: een retrospectieve analyse van de voorgaande vooruitzichten ondernemen en publiceren.

De wet van 28 februari 2014 tot wijziging van de wet van 21 december 1994 met betrekking tot de oprichting van het Instituut voor de Nationale Rekeningen bepaalt dat de korte- en middellangetermijnvooruitzichten elke drie jaar moeten worden geëvalueerd. Die wettelijke verplichting ligt aan de oorsprong van de evaluaties die werden voorgesteld in Working Papers 12-17 en 13-17. In dit document worden de belangrijkste statistieken geactualiseerd die de eigenschappen van de voorspellingsfouten samenvatten.

In een voluntaristisch scenario waarin het telewerk wordt uitgebreid in België, raamt het Federaal Planbureau de globale daling van het aantal afgelegde kilometers door personen op het Belgische grondgebied op 1,2 %. Dit is een minieme daling. De lokale impact zou echter veel groter zijn, met een daling van het aantal dagelijkse inkomende pendelaars in Brussel van meer dan 20 %, een sterke afname van het gebruik van de trein voor het woon-werkverkeer en een toename van de verplaatsingen in de buurt van de woonplaats overdag voor andere motieven, zoals vrije tijd, diensten of winkelen. De impact op de congestie zou vooral merkbaar zijn op de grote verkeersassen rond Brussel tijdens de spitsperiode. De gemiddelde snelheid zou daar 8 % hoger liggen dan in het referentiescenario.

Het doel van dit rapport is telewerk als mogelijke oplossing voor het mobiliteitsvraagstuk vanop een zekere afstand te bekijken. Naast de hernieuwde belangstelling voor telewerk in het publieke debat en de sterke nadruk die erop gelegd wordt sinds het begin van de COVID-19-epidemie, is het hier de bedoeling om met behulp van betrouwbare bronnen en beproefde modellen het verband tussen een uitbreiding van telewerk en de vermindering van de transportvraag te objectiveren. Het PLANET-model van het Federaal Planbureau werd aangepast om in zijn langetermijnprojecties expliciet rekening te houden met de evoluties in het telewerk.

In dit rapport wordt de plaats die waterstof kan innemen in het toekomstige Belgische energiesysteem tegen 2050 onder de loep genomen. Dit rapport richt zich in feite op twee uiteenlopende evoluties van het (eind)energieverbruik: enerzijds een verregaande elektrificatie van het finaal energieverbruik en anderzijds een voortgezet en groter gebruik van gas voor vervoer, (industriële) warmte en elektriciteitsopwekking. Verschillende uitkomsten van de twee toekomstvisies worden beschreven zoals de vereiste investeringen in infrastructuur (interconnecties, elektrolysers, opslag). 

Dit rapport presenteert ramingen van de potentiële groei en de output gap voor België. Die ramingen zijn gebaseerd op een technische actualisering van de middellangetermijnvooruitzichten van juni die het Federaal Planbureau in september 2020 heeft gemaakt. De verkregen resultaten worden ook vergeleken met de resultaten die de Europese Commissie in mei heeft gepubliceerd.