Perscommuniqués (22)

Het welzijn van de jongeren in België gaat er al jaren op achteruit en de coronacrisis versterkte dit fenomeen. Dat brengt risico’s met zich mee voor de maatschappij en de economie, aangezien jongeren de belangrijkste werkkrachten voor de toekomst vormen. Zonder verandering zal het welzijn van toekomstige generaties erop achteruit gaan. Dat blijkt uit een nieuw duurzaamheidsrapport van het Federaal Planbureau.

Het ’Plan voor duurzame ontwikkeling’ van de federale regering zorgt niet voor de trendbreuk die nodig is om de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) te bereiken. Dat is een van de conclusies van het laatste rapport van het Federaal Planbureau. Dat rapport vergelijkt ook voor het eerst de positie van België met die van de EU-landen. Het analyseert eveneens de belangrijke verschillen tussen vrouwen en mannen om die doelen te halen en daarbij niemand achter te laten.

België zal tegen 2030 niet alle duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) halen als de huidige evoluties zich voortzetten. Daarom is er de komende jaren nood aan extra inspanningen. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van het Federaal Planbureau.

Het welzijn van de Belgen daalt al vanaf 2008. Na een verbetering tussen 2015 en 2018 daalt de welzijnsindicator van het Federaal Planbureau opnieuw in 2019. De oorzaak is een achteruitgang van de gezondheid en van de sociale relaties. De covid-19-crisis zal die achteruitgang van het welzijn in 2020 nog versterken. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde rapport over de aanvullende indicatoren naast het bbp.

Het gemiddelde welzijn van de Belgen stijgt sinds 2016, nadat het daalde vanaf 2008. Maar de houdbaarheid van dat welzijn wordt bedreigd op lange termijn. Het nieuwe rapport van het FPB over de aanvullende indicatoren naast het bbp 2020 stelt immers een gunstige evolutie vast voor het economisch en menselijk kapitaal, een stabiele evolutie voor het sociaal kapitaal, maar een ongunstige evolutie voor het milieukapitaal. De 67 aanvullende indicatoren naast het bbp bevestigen die vaststelling.

België heeft zich ertoe verbonden om alle mondiale duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) te bereiken in 2030. Zonder nieuwe maatregelen zullen veel van die doelstellingen niet gehaald worden. De federale overheidsdiensten hebben concrete acties uitgevoerd, hoewel een politieke impuls om de SDG’s te realiseren ontbrak.

Het welzijn van de Belgen daalde na de crisis van 2008. Het verbetert in 2016 en 2017. Maar die recente verbetering wordt niet door iedereen gedeeld. Het welzijn van de min-65-jarigen en van de personen met middelhoge inkomens is gedaald tussen 2008 en 2017. Het welzijn van de 65-plussers en van de personen met lage of hoge inkomens is daarentegen verbeterd. Die verschillen worden bevestigd door meerdere van de 67 aanvullende indicatoren naast het bbp die het Federaal Planbureau publiceert.

De meerderheid van de 63 indicatoren in het rapport Aanvullende indicatoren naast het bbp toont een verbetering. Desondanks is het welzijn gedaald tussen 2008 en 2016. Dat blijkt uit de nieuwe composiete indicator die door het FPB wordt voorgesteld. Die daling is hoofdzakelijk te wijten aan de achteruitgang van de gezondheidstoestand van de Belgen, onder meer de mentale gezondheidstoestand.

Zoals alle lidstaten van de Verenigde Naties heeft België zich ertoe verbonden om in 2030 de mondiale duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) te bereiken. Het Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling 2017 toont dat:

• de SDG’s in veel gevallen een streven blijven dat nog in becijferde doelstellingen moet worden vertaald;
• de huidige evoluties dikwijls in de richting van de SDG’s gaan;
• de becijferde doelstellingen, als die bestaan, in het algemeen lang niet bereikt worden met de voortzetting van de huidige evoluties; die doelstellingen bereiken, vergt dus gewijzigd beleid.

Gezondheid is de belangrijkste determinant van het welzijn van de Belgen. Inkomen telt ook, maar in mindere mate. Werk hebben en omringd zijn door naasten hebben eveneens een impact op het welzijn. Dat geldt voor de ‘gemiddelde’ Belg. Het onderzoek van verschillende subgroepen toont ook dat die determinanten niet voor alle Belgen even belangrijk zijn.

In België heeft het bbp per inwoner zijn niveau van voor de crisis van 2008 overschreden. De gemiddelde levenskwaliteit is goed: de levensverwachting stijgt, de kloof tussen vrouwen en mannen wordt kleiner, er wordt minder gemeentelijk afval geproduceerd, enz. Maar achter die gemiddelde waarden gaan zorgwekkende evoluties schuil voor de armsten: onder andere een toename van de overmatige schuldenlast en van het aantal leefloners. Dat blijkt uit de analyse van 67 indicatoren die het bbp aanvullen door de evolutie van België op sociaal, milieu- en economisch gebied te meten. Al de gegevens zijn beschikbaar op de website www.indicators.be.

Het Federaal Planbureau publiceert vandaag voor het eerst een projectie bij ongewijzigd beleid tot 2030 van de bevolking in België met een risico op armoede of sociale uitsluiting. Die projectie is een primeur in België en wil het monitoringsproces van de armoedeverminderingsdoelstellingen ondersteunen waartoe België zich heeft geëngageerd. Op basis van informatie beschikbaar tot en met juli 2016 blijkt dat de daling die de projectie aangeeft niet volstaat om die doelstellingen te halen.

Het Federaal Planbureau publiceert vandaag de Balans 2016 van de duurzame-ontwikkelingsindicatoren. Die balans presenteert op basis van een voorlopige set van 31 indicatoren een eerste opvolging van de uitvoering van de 17 duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals – SDGs) die in september 2015 door de VN werden aangenomen. De balans toont dat er in veel domeinen bijkomende inspanningen nodig zijn om de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen tegen 2030 te bereiken.

Het Instituut voor de Nationale Rekeningen en het Federaal Planbureau publiceren vandaag voor de eerste keer een set aanvullende indicatoren naast het bbp om het welzijn van mensen en de ontwikkeling van de samenleving in België meer omvattend te meten.

• Een set van 64 sociale, milieu- en economische indicatoren die het bbp aanvullen, wordt voorgesteld.
• Die indicatorenset zal jaarlijks aangevuld en geactualiseerd worden.
• De evolutie van de sociale indicatoren is in het algemeen onrustwekkender dan die van de milieu-indicatoren.

Het Federaal Planbureau publiceert vandaag de actualisering van de sleutelindicatoren uit zijn indicatorenset over duurzame ontwikkeling (www.indicators.be). De balans 2015 toont dat België een zekere vooruitgang heeft geboekt naar duurzame ontwikkeling, maar deze volstaat niet om de langetermijndoelstellingen te bereiken.

• De sociale indicatoren vertonen vaker zorgwekkende evoluties dan de indicatoren met betrekking tot milieu, consumptie- en productiepatronen en ‘governance’.
• De langetermijndoelstellingen zijn zelden gekwantificeerd. Wanneer ze het toch zijn, situeren de bestaande cijferdoelen voor 2020 of 2030 zich niet op een pad dat het mogelijk maakt deze langetermijndoelstellingen te bereiken.
• Deze balans voor het jaar 2015 toont weinig significante veranderingen met de situatie in 2011.

Het Federaal Planbureau publiceert vandaag de actualisering van de sleutelindicatoren uit zijn indicatorenset over duurzame ontwikkeling (www.indicators.be). De balans 2014 toont dat België een zekere vooruitgang naar duurzame ontwikkeling gerealiseerd heeft. Maar net zoals in de Europese Unie hebben verstoringen door de economische en financiële crisis niet enkel een weerslag op de economie, maar ook op de samenleving en het milieu.

Op 17 mei 2013 keurde de Belgische regering de federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling goed om de transitie van onze samenleving in die richting te kunnen sturen. Daarom publiceert het Federaal Planbureau nu een studie over langetermijndoelstellingen en -visies inzake duurzame ontwikkeling. Die studie analyseert het begrip langetermijnvisie (LTV) en onderzoekt de toepassing ervan in België en andere industrielanden. Tegelijk verschijnt op de website www.indicators.be een nieuwe evaluatie van de trends van 25 sleutelindicatoren van duurzame ontwikkeling.

Is het mogelijk om beter te leven en tegelijk de schade aan het milieu te verminderen? Om die vraag te beantwoorden, is een betere meting van de wisselwerkingen tussen onze leefpatronen en de toestand van het milieu vereist. Daarom onderzocht het Federaal Planbureau twee types van indicatoren die deze wisselwerkingen meten: enerzijds de indicatoren ecologische voetafdruk en biocapaciteit en anderzijds indicatoren op basis van de milieusatellietrekeningen. De twee Working Papers over die indicatoren gaan in op de berekeningsmethoden en de gebruikte gegevens en ze wijzen ook op de mogelijkheden en beperkingen van die indicatoren voor het beleid van duurzame ontwikkeling.

Het Federaal Planbureau (FPB) publiceert zijn tweejaarlijks Federaal Rapport over Duurzame Ontwikkeling getiteld “Ontwikkeling begrijpen en sturen”. Het Rapport analyseert de ontwikkeling van België in de loop van de periode 2000-2004. Deze Rapporten dienen onder meer als basis voor de federale regering om haar vierjaarlijkse Plannen inzake Duurzame Ontwikkeling op te stellen.

Het Rapport 2000-2004 evalueert de vooruitgang die de voorbije jaren in het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling werd geboekt. Dat beleid zet onder andere de internationale verklaringen en verbintenissen zoals die van Rio, Kyoto, Johannesburg... om in beleidsbeslissingen.

Naast die beleidsevaluatie, onderzoekt het Rapport ook 20 domeinen waarin de ontwikkeling nu onder druk staat. Onze levensomstandigheden wijzigen elke dag onder invloed van die domeinen van druk. Het gaat zowel om risico’s van armoede, milieuverloedering en economische vertraging. Het rapport toont hoe al die domeinen van druk hinderpalen creëren voor een duurzame ontwikkeling.

Dit derde Rapport helpt ook de onderlinge relaties te begrijpen, zo ook de evolutie van de demografie, van de consumptie en van de productie. Het steunt op een tabel van 44 indicatoren die uit de voorgaande Rapporten inzake duurzame ontwikkeling komen. Hun evolutie wordt vooral gekenmerkt door onzekerheid, aangezien verschillende onder hen niet evolueren in de richting van de doelstellingen die erbij horen. Maar de balans is momenteel beter voor de economische indicatoren dan voor deze die rechtstreeks betrekking hebben op de mens en het milieu.

Het Rapport 2000-2004 doet ten slotte een reeks aanbevelingen van “good governance” om de situatie gaandeweg te verbeteren. Het beveelt bijvoorbeeld aan om meer aandacht te besteden aan toekomstverkenning met als horizon het jaar 2050. Dat zou op een participatieve basis moeten gebeuren met behulp van de wetenschappelijke inbreng van experts en de ervaring van maatschappelijke actoren.

Het Federaal Planbureau (FPB) publiceerde zopas Een stap naar duurzame ontwikkeling? Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling 2002. Het werd opgesteld ter uitvoering van de wet van 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling.

Het verband tussen economie en milieu wordt erkend. Een gevolg van die ontwikkeling is het ontstaan van het begrip ‘groene rekeningen’. Het is vanuit die optiek dat het Federaal Planbureau een planning paper gepubliceerd heeft, waarin een samenvatting gemaakt wordt van het reeds uitgevoerde werk op het vlak van groene nationale rekeningen.

Duurzame ontwikkeling beantwoordt aan de behoeften van vandaag zonder de capaciteit van de toekomstige generaties om hun eigen behoeften in te vullen, in gevaar te brengen. (Brundtland-rapport, 1987).