Het Federaal Planbureau (FPB) is een onafhankelijke instelling van openbaar nut. Het maakt studies en vooruitzichten over economische, sociale en milieubeleidskwesties. Ook wordt de integratie van die beleidskwesties in een context van duurzame ontwikkeling bestudeerd.
Alain Henry werkt sinds 2004 als expert op het Federaal Planbureau, binnen de Task Force Duurzame Ontwikkeling, die hij sinds februari 2015 coördineert. Bovendien draagt hij in een transdisciplinair kader bij aan analyses van de huidige toestand, aan evaluaties van het gevoerde beleid en aan toekomstverkennende scenario’s, voor de Federale rapporten inzake duurzame ontwikkeling. Hij is licentiaat in de fysica en master in de economische wetenschappen. Zijn expertisegebieden omvatten vervoer, energie en klimaatverandering, in een context van duurzame ontwikkeling. Aan de toekomstverkennende activiteiten werkt hij mee door het rekenmodel TransAccount te ontwikkelen.
Hij werkte eerst bij het economisch onderzoeksbureau Standard & Poor’s DRI (nu opgenomen in IHS Global Insight) waar hij meewerkte aan en nadien beheerder was van intersectorale studies en impactstudies over milieubeleid in de domeinen energie en vervoer. Vervolgens werkte hij aan de KU Leuven, aan een studie over de kosten van de energieproductie, en daarna bij het studiebureau STRATEC, als verantwoordelijke voor studies over de vervoerssector.
België heeft eind april 2021 zijn Nationaal plan voor herstel en veerkracht ingediend bij de Europese Commissie. In dit rapport wordt de globale impact van het plan op de economische, institutionele en sociale veerkracht en op de sociale en territoriale cohesie geanalyseerd. De belangrijkste conclusie van deze impactanalyse is dat de maatregelen van het plan veel positieve effecten zouden moeten hebben op de SDG's (Sustainable development goals) en dus op de sociale cohesie en de veerkracht. Veel van deze effecten – zowel positieve als negatieve – zullen echter afhangen van de wijze waarop de maatregelen van het plan uitgevoerd zullen worden.
Welke vooruitgang heeft België geboekt op weg naar een duurzame ontwikkeling? Uit de balans van de 51 opvolgingsindicatoren van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (de Sustainable Development Goals van de VN of SDG's) blijkt dat bij de voortzetting van de huidige trends, weinig SDG's zullen worden bereikt tegen 2030. Om alle SDG’s te kunnen naderen of bereiken, zullen dus nieuwe beleidsmaatregelen nodig zijn. Deze conclusie strookt met de conclusies van de tien evaluaties die sinds 2005 zijn verricht.
België heeft eind april zijn Nationaal plan voor herstel en veerkracht (PHV) ingediend bij de Europese Commissie, die vraagt dat "geen enkele erin opgenomen maatregel voor de doorvoering van hervormingen en investeringsprojecten ernstig afbreuk" mag doen aan zes milieudoelstellingen (EU, 2021). Het gaat om het "Do no significant harm"-beginsel (DNSH - geen ernstige afbreuk doen aan), gedefinieerd in de Europese verordening inzake duurzame beleggingen (EU, 2020), vaak de 'Taxonomieverordening' genoemd. De Staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen heeft het Federaal Planbureau (FPB) gevraagd alle PHV-maatregelen aan dit DNSH-beginsel te toetsen.
De Europese Commissie publiceerde een document met Technische richtsnoeren (Europese Commissie, 2021) waarin de methodologie voor de uitvoering van deze evaluatie wordt gedefinieerd. In dit artikel wordt deze methodologie beschreven en wordt uitgelegd hoe ze door het FPB werd toegepast.
Naast de gezondheids- en economische impact, heeft de covid-19-crisis een negatieve impact op het welzijn van de Belgen en de belangrijkste determinanten ervan, zoals gezondheid of sociale relaties. Sommige groepen zijn bijzonder kwetsbaar: de vrouwen, de 16-49-jarigen, personen met een laag inkomen, zij die alleen wonen, arbeidsongeschikt of werkloos zijn. Op basis van de beschikbare informatie meent het FPB dat de impact van de crisis op het welzijn groter is dan tijdens de financieel-economische crisis van 2008.
Het Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling 2019 maakt een balans van 51 opvolgingsindicatoren van de Sustainable Development Goals (SDG’s): die doelstellingen zullen in België niet worden bereikt met een voortzetting van de huidige trends. Daarna evalueert dit Rapport het huidige beleid inzake duurzame ontwikkeling. Het stelt vast dat de federale overheidsdiensten concrete resultaten hebben bereikt, hoewel een politieke impuls om de SDG’s te realiseren ontbrak. Dit Rapport analyseert ook de impact op alle SDG's van verschillende toepassingsmodaliteiten van een CO2-taks en van alternatieven voor bedrijfswagens.
Het rapport presenteert de jaarlijkse actualisering van een set aanvullende indicatoren naast het bbp die, naargelang van de beschikbaarheid van de gegevens, betrekking heeft op de periode 1990-2017. De wet van 14 maart 2014 tot aanvulling van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse bepalingen met een set aanvullende indicatoren voor het meten van levenskwaliteit, menselijke ontwikkeling, de sociale vooruitgang en de duurzaamheid van onze economie geeft het Instituut voor de Nationale Rekeningen de opdracht die set indicatoren uit te werken en vertrouwt die opdracht toe aan het Federaal Planbureau
Het rapport presenteert de jaarlijkse actualisering van een set aanvullende indicatoren naast het bbp die, naargelang van de beschikbaarheid van de gegevens, betrekking heeft op de periode 1990-2016. De wet van 14 maart 2014 tot aanvulling van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse bepalingen met een set aanvullende indicatoren voor het meten van levenskwaliteit, menselijke ontwikkeling, de sociale vooruitgang en de duurzaamheid van onze economie geeft het Instituut voor de Nationale Rekeningen de opdracht die set indicatoren uit te werken en vertrouwt die opdracht toe aan het Federaal Planbureau.
Dit rapport stelt ook een composiete indicator voor om het welzijn ‘Hier en nu’ te meten. Die indicator zou in de volgende edities moeten worden aangevuld met composiete indicatoren voor de andere twee dimensies van duurzame ontwikkeling, ‘Later’ en ‘Elders’.
De gegevens zijn beschikbaar op www.indicators.be.
Het Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling 2017 vertrekt van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) van de VN. Het maakt de balans van 34 indicatoren over de evolutie van België naar de SDG’s en onderzoekt de kloof tussen bestaande scenario’s en de SDG’s voor 3 domeinen: armoede, energie en vervoer. De huidige evoluties gaan in het algemeen in de goede richting, maar ze blijven ver verwijderd van de bestaande becijferde doelstellingen.
Het huidige rapport presenteert een eerste actualisering van een set aanvullende indicatoren naast het bbp die, naargelang van de beschikbaarheid van de gegevens, betrekking heeft op de periode 1990-2015. De wet van 14 maart 2014 tot aanvulling van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse bepalingen met een set aanvullende indicatoren voor het meten van levenskwaliteit, menselijke ontwikkeling, de sociale vooruitgang en de duurzaamheid van onze economie geeft het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR) de opdracht een set indicatoren over die vier aspecten uit te werken, die indicatoren te berekenen en jaarlijks te publiceren. Diezelfde wet van 14 maart 2014 vertrouwt de uitwerking van die set indicatoren toe aan het Federaal Planbureau. Het INR heeft in februari 2016 een eerste versie van deze set indicatoren gepubliceerd.
Deze Working Paper presenteert een eerste balans van de vooruitgang van België naar de 17 duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen tegen 2030, die door de VN aangenomen werden. Deze balans steunt op 31 indicatoren uit de gegevensbank van duurzame-ontwikkelingsindicatoren die reeds bestond op het Federaal Planbureau. Deze Working Paper presenteert ook de gebruikte methodologieën om de indicatoren te kiezen en om hun evolutie ten opzichte van hun doelstelling te evalueren. Deze balans toont dat in verscheidene domeinen bijkomende inspanningen vereist zijn om de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen tegen 2030 te bereiken.
De wet van 14 maart 2014 tot aanvulling van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse bepalingen met een set aanvullende indicatoren voor het meten van levenskwaliteit, menselijke ontwikkeling, de sociale vooruitgang en de duurzaamheid van onze economie geeft het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR) de opdracht een set indicatoren over die vier aspecten uit te werken, die indicatoren te berekenen en jaarlijks te publiceren. Diezelfde wet van 14 maart 2014 vertrouwt de uitwerking van die set indicatoren toe aan het Federaal Planbureau. Het INR presenteert in deze publicatie voor het eerst een set aanvullende indicatoren die, naargelang van de beschikbaarheid van de gegevens, betrekking heeft op de periode 1990-2014.
Dit 7de Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling Onze consumptie en productie houdbaar maken maakt in deel A een balans op van de huidige evoluties naar de doelstellingen van duurzame ontwikkeling. In deel B verkent het twee transitiescenario’s naar een België en een wereld in duurzame ontwikkeling in 2050. Een sleutelelement van dit rapport is de federale beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling (LTV DO) die door de regering in 2013 aangenomen werd. Het omvat 55 doelstellingen die een België in duurzame ontwikkeling in 2050 beschrijven.
Deze working paper beschrijft TransAccount, een rekenmodel om duurzameontwikkelingsscenario’s op te stellen, in het bijzonder hun onderdeel klimaat en energie. Het model is ontworpen om gebruikt te worden met een backcasting methode. Om een scenario met TransAccount op te stellen moeten lange-termijn doelstellingen en hypotheses van een globaal duurzaamontwikkelingsscenario (bij voorbeeld, Piramide of Mozaïek, scenario's gepubliceerd in het 4de Federaal Rapport inzake duurzame ontwikkeling) vertaald worden in kwantitatieve doelstellingen en hypotheses over technologie en consumptie – en productiepatronen. De opgestelde scenario's tonen de noodzakelijke veranderingen, in technologie en consumptie – en productiepatronen, die nodig zijn om te voldoen aan de uitdagingen van een duurzame ontwikkeling.
Deze Planning Paper is een antwoord op de behoefte aan informatie over het begrip langetermijnvisie (LTV) inzake duurzame ontwikkeling. Hij presenteert de basisbegrippen en bepaalde recente of lopende toepassingen op verscheidene beleidsniveaus. In dat kader situeert hij de in 2010 ingevoerde verplichting in de wet over de Belgische federale strategie inzake duurzame ontwikkeling om een LTV aan te nemen die de uitwerking van de federale plannen en rapporten moet sturen. Deze Planning Paper beschrijft ook de bijdragen van verscheidene instellingen en belanghebbenden aan de uitwerking van die LTV die in 2013 werd goedgekeurd. Ten slotte presenteert hij de doelstellingen tegen 2050 en de indicatoren van die LTV en trekt hij besluiten uit dat federale proces.
Deze nota is de bijdrage van het Federaal Planbureau aan het debat over de langetermijnvisie inzake duurzame ontwikkeling, voorgesteld door de Task Force tijdens de hoorzitting die wordt georganiseerd door de Bijzondere commissie 'Klimaat en duurzame ontwikkeling' op 3 juli 2012 in de Kamer van volksvertegenwoordigers.
Deze Working Paper beschrijft het verloop van de participatieve oefening inzake toekomstverkenning “Beleidsvisie op lange termijn inzake duurzame ontwikkeling” en vat de resultaten ervan samen. Hij verzamelt de verschillende documenten van die oefening en presenteert enkele besluiten over het proces. De oefening werd georganiseerd door de Task Force Duurzame Ontwikkeling van het Federaal Planbureau tussen september 2011 en februari 2012, met een panel van Belgische experts die voor dat doel werden samengebracht.
Het Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling 2011 maakt in drie opzichten de balans op van twintig jaar duurzame ontwikkeling in België. Ten eerste onderzoekt het rapport de evolutie van 25 sleutelindicatoren sinds 1992. Ten tweede evalueert het de Belgische federale strategie in de periode 1997-2010. Ten derde gaat het dieper in op concrete verbintenissen uit de federale plannen. Met dat alles biedt het een stand van zaken en een evaluatie van de bestaande toestand en van het gevoerde beleid inzake duurzame ontwikkeling. Op die basis formuleert het rapport tien aanbevelingen voor de beleidsmakers om het politieke engagement voor duurzame ontwikkeling te hernieuwen.
Deze studie definieert verdelingsmogelijkheden van de doelstellingen en overheidsontvangsten uit het klimaat en energiepakket die verenigbaar zijn met beginselen van duurzame ontwikkeling. Zo draagt zij bij aan het denken van de experts over die verdelingsmogelijkheden terwijl zij het aan de beleidsmakers overlaat om daaruit een keuze te maken.
De voorliggende studie geeft een antwoord op de vraag van de heer Magnette, federaal minister van Klimaat en Energie, bevoegd voor Duurzame Ontwikkeling. In december 2008 heeft hij het Federaal Planbureau gevraagd naar een studie over de mogelijkheden om de doelstellingen en overheidsontvangsten uit het "pakket uitvoeringsmaatregelen voor de EU-doelstellingen inzake klimaatverandering en hernieuwbare energie voor 2020", ook het "klimaat en energiepakket" geheten, te verdelen voor België.
Indicatoren, doelstellingen en visies van duurzame ontwikkeling, het Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling 2009, is een bijdrage tot het brede debat over indicatoren waarmee samenlevingen hun vooruitgang kunnen meten en daarover kunnen debateren.
Het rapport is gericht op de studie van een tabel met indicatoren van duurzame ontwikkeling (IDO’s). Die tabel toont in welke mate België op weg is om een aantal strategische doelstellingen van duurzame ontwikkeling (SDDO’s) te bereiken. Het rapport onderzoekt ook de keuze van die strategische doelstellingen in het kader van langetermijnvisies over de evolutie van de samenleving, het milieu, de economie en het overheidsbeleid.
De "Strategische indicatorentabel op basis van 11 jaar federale rapportering over duurzame ontwikkeling" presenteert 88 indicatoren van duurzame ontwikkeling (IDO's) over 51 problematieken. Al die IDO's geven informatie over de ontwikkeling van de samenleving. Ze werden gerangschikt in een van de vier categorieën van het DPSR-kader, naargelang ze informeren over sturende krachten (Driving forces), druk (Pressures), de toestand van het menselijk, milieu- en economisch kapitaal (State) of antwoorden van de overheid (Responses). Van 54 IDO's kon de trend beoordeeld worden ten opzichte van doelstellingen die vastgelegd werden in de strategieën inzake duurzame ontwikkeling op verschillende beleidsniveaus (wereld, Europese Unie, België). 17 van die IDO's, met gekwantificeerde en tijdgebonden cijferdoelen, werden ook beoordeeld ten opzichte van die cijferdoelen.
Naast de indicatorentabel vindt u hier ook een vragenlijst waarmee u uw mening kunt geven over deze publicatie.
Deze Working Paper (WP) herneemt de toekomstverkennende nota die gerealiseerd werd om de werkzaamheden van de Lente van het Leefmilieu in mei en juni 2008 te ondersteunen. De nota vat het deel over toekomstverkenning uit het vierde Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling samen. Meer in het bijzonder verduidelijkt hij de evolutie van de consumptie en productiesystemen in het algemeen en van de subsystemen voeding en huisvesting in het bij‐zonder. Hij toont hoe 21 doelstellingen van duurzame ontwikkeling (DDOʹs) op sociaal, milieu en economisch vlak bereikt kunnen worden langs twee verschillende wegen dankzij twee onderscheiden scenarioʹs, Piramide en Mozaïek geheten. Piramide legt de nadruk op een versterkte internationale samenwerking en een grootschalige technische vooruitgang, Mozaïek op de nationale ambities en veeleisender individuele gedragsveranderingen. De nota geeft ook enkele voorbeelden van te voeren beleid in beide scenarioʹs om de DDOʹs te bereiken.
Deze Working Paper (WP) presenteert de participatieve oefening die eind 2006 en begin 2007 in drie bijeenkomsten plaatsvond. De organisatie, de resultaten en de besluiten van de participatieve oefening worden beschreven. De WP geeft een inzicht in hoe de participatieve oefening voorbereid werd en hoe bepaalde resultaten bereikt werden via een backcastingbenadering met 2050 als tijdhorizon. Daarmee draagt hij bij tot de transparantie van de participatieve oefening die aan de basis ligt van het toekomstverkennende deel van het vierde Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling. Deze WP maakt deel uit van een pakket van drie WP’s (13-08, 14-08, 15-08) die de voorbereiding van het vierde Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling, dat eind 2007 gepubliceerd werd, documenteren.
De transitie naar een duurzame ontwikkeling versnellen is het vierde Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling. Dit Rapport kijkt vooral naar de toekomst. Het presenteert ambitieuze, maar haalbare doelstellingen van duurzame ontwikkeling en schetst twee mogelijke wegen om die doelstellingen tegen 2050 te bereiken. Het onderzoekt de veranderingen van de consumptie- en productiepatronen in het algemeen en van het energie- en voedselsysteem in het bijzonder.
Het Rapport stelt vast dat een aantal van de huidige trends op termijn onhoudbaar zijn omdat ze negatieve gevolgen hebben voor mens, milieu en economie. Om onoplosbare problemen en onbetaalbare kosten in de toekomst te vermijden, zijn er nu maatregelen nodig. In de voorbije jaren werden reeds enkele stappen gezet om de koers van onze samenleving te wijzigen in de richting van een duurzame ontwikkeling, maar ingrijpender veranderingen zijn nodig. Het Rapport formuleert een aantal aanbevelingen waarmee de federale overheid haar beleid kan aanpassen. In de komende tien tot vijftien jaar moet de transitie naar een duurzame ontwikkeling versnellen en het beleid moet daartoe bijdragen.
Hoe zou een wereld in duurzame ontwikkeling er in 2050 kunnen uitzien? Hoe bijdragen aan de concretisering van die ontwikkeling? Waarom sociaal, milieu- en economisch beleid integreren? In het 4e Federaal rapport van het Federaal Planbureau staan twee scenario’s voor duurzame ontwikkeling centraal die antwoorden op die vragen voorstellen.
This paper sheds light on several challenges related to the development of the energy system in Belgium up to 2050, taking into account constraints on the emissions of greenhouse gases (GHG) in a European context. It is based on two studies carried out by the Federal Planning Bureau in 2006 that deal with the related energy and climate change issues.
Dit document is gebaseerd op twee studies die het Federaal Planbureau in 2006 maakte over de energieproblematiek en de strijd tegen de klimaatverandering die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het document werpt ook een licht op de uitdagingen voor het Belgische energiebeleid tegenover de klimaatuitdaging. Het document bestaat uit drie delen. In het eerste deel wordt meer uitleg gegeven over enkele sleutelfasen bij de onderhandelingen over de doelstellingen om de broeikasgasemissies te verminderen na 2012 en dit in een Europese context. Verder wordt hier het toegepaste analysekader geschetst. Vertrekkend van een Europese doelstelling die, ten opzichte van 1990, een emissiereductie van 30 % beoogt in 2030, werd voor België geëvalueerd wat de impact zou zijn als die doelstelling zou behaald worden. Die evaluatie wordt in het tweede deel beschreven. Drie dimensies van de evaluatie worden aangesneden: de evolutie van het Belgische energiesysteem bij ongewijzigd beleid, de impact van de Europese doelstelling op het energiesysteem en de impact van het klimaatbeleid op de Belgische economie. In het derde deel gaat de aandacht naar de veranderingen in het energiesysteem en in de maatschappij verenigbaar met een duurzame ontwikkeling die zich tegen 2050 zouden kunnen voordoen. Die zouden vorm kunnen krijgen door gerichte inspanningen inzake onderzoek en ontwikkeling en door gedragsveranderingen, om zo tot een vermindering van broeikasgasemissies van 50 à 80 % voor België te komen.
Deze studie werd gemaakt op vraag van de federale minister van Leefmilieu, Dhr. Tobback. In augustus 2005 vroeg hij aan het Federaal Planbureau om scenario’s in verband met de vermindering van de broeikasgasemissies (BKG) in België tegen 2020 en 2050 uit te werken en te analyseren in het kader van het klimaatbeleid na 2012. De vermindering van BKG-emissies dient overeen te komen met het afbouwtraject dat de Europese Unie voorstelt in het kader van de uitvoering van het raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatveranderingen. Het gaat om een vermindering van 15 à 30% tegen 2020 en van 60 à 80% tegen 2050 tegenover 1990 voor alle ontwikkelde landen.
Un air pur,une alimentation suffisante, un toit, des soins de santé,des possibilités de formation sont quelques-uns des besoins vitaux de l’être humain, quel que soit l'endroit de la planète où il vit. Pour satisfaire ces besoins, les pouvoirs publics, de même que chacun d'entre nous, ont un rôle à jouer. Notre effort ne doit cependant pas se limiter aux générations actuelles. Il doit aussi garantir une vie saine et confortable à celles qui nous suivront ici et ailleurs.
Les problèmes que le développement durable peut résoudre concernent l’humanité toute entière. Un nombre croissant de pays entreprennent des actions locales et internationales pour appliquer des solutions concrètes. La tâche n ’est pas facile, car le développement durable recouvre un ensemble complexe de facteurs et d'intérêts différents.
C ’est la raison pour laquelle le troisième Rapport fédéral sur le développement durable analyse la situation actuelle. Il présente aussi une série d ’objectifs et d ’actions pour mettre en oeuvre un développement durable. Il remplit ainsi les trois missions que lui assigne la loi du 5 mai 1997 sur le développement durable:
L’énergie est un facteur clé du développement économique et social actuel, tant pour les pays développés que pour les pays en développement. Les modes de développement adoptés depuis la révolution industrielle reposent notamment sur une énergie abondante. La question qui a suscité la préparation de ce working paper est de savoir si cette consommation et cette production d’énergie permettent un développement durable. Pour répondre à cette question, la réflexion menée dans ce working paper aborde l’ensemble de la politique énergétique, tout en portant une attention particulière aux problématiques des changements climatiques et de l’énergie nucléaire.
Federaal Planbureau