Analyse van de luchtvervuiling gekoppeld aan de consumptie door huishoudens in België in 2014: het geval van broeikasgasemissies [ Working Paper 08-19 - 05/09/2019]

Om het broeikaseffect en de klimaatverandering te bestrijden, zoals bepaald door verschillende internationale verdragen, moeten de broeikasgasemissies aanzienlijk worden verminderd. België heeft zich er bijvoorbeeld toe verbonden om de broeikasgasemissies in de niet-ETS-sectoren met 35 % te verminderen tussen 2005 en 2030. Huishoudens, bedrijven en de overheid hebben een gedeelde verantwoordelijkheid in dit verband. Dit rapport richt zich op de huishoudens.

In dit rapport wordt onderzocht welke socio-economische kenmerken de broeikasgasemissies ten gevolge van huishoudelijke consumptie bepalen. De PEACH2AIR-gegevensbank vormt de basis voor dit onderzoek. PEACH2AIR houdt rekening met een aantal hypotheses, waarvan de belangrijkste stelt dat ingevoerde goederen en diensten dezelfde mate van luchtverontreiniging veroorzaken als goederen en diensten die in België worden geproduceerd. PEACH2AIR koppelt de luchtverontreinigingsgegevens aan de consumptieve bestedingen van de Belgische huishoudens, zoals aangegeven in het huishoudbudgetonderzoek van 2014. Er werden een aantal verbeteringen aangebracht aan PEACH2AIR in vergelijking met de versie van 2018, zoals een betere verrekening van onregelmatige uitgaven en meer nauwkeurige luchtverontreinigingsgegevens.

Deze analyse toont dat voeding, vervoerbrandstoffen en het energieverbruik van huishoudens meer dan 60 % van de broeikasgasemissies uitmaken, terwijl ze minder dan 30 % van de totale uitgaven vertegenwoordigen. Deze categorieën hebben bijgevolg een hoge vervuilingsintensiteit.

De totale broeikasgasemissies stijgen met het inkomen, maar de vervuilingsintensiteit (gram vervuiling per uitgegeven euro) vermindert naarmate het inkomen stijgt. Dat kan worden verklaard doordat hoe hoger het inkomen, hoe lager het aandeel van de uitgaven voor energie voor huisvesting en voeding in de totale uitgaven, en het zijn net deze uitgaven die verhoudingsgewijs sterk vervuilend zijn. Deze relatieve ontkoppeling tussen luchtvervuiling en inkomen blijft bestaan nadat er wordt gecontroleerd voor de impact van de overige socio-economische huishoudkenmerken. Dezelfde redenering geldt voor de broeikasgasemissies en de huishoudensgrootte. Naarmate het huishouden groter wordt, stijgen de totale broeikasgasemissies, maar dalen ze per lid van het huishouden, wat kan worden verklaard door schaalvoordelen.

Nadat er is gecontroleerd voor de impact van de andere variabelen, blijkt hoe hoger de leeftijd en het opleidingsniveau van het gezinshoofd en de oppervlakte van de woning des te hoger de broeikasgasemissies op huishoudniveau zijn. Het omgekeerde geldt voor de huishoudens waarvan het gezinshoofd werkloos is, die in een appartement (eerder dan in een huis) wonen of die een woning huren. Deze resultaten dragen bij tot een beter begrip van de verdeling tussen huishoudens van hun bijdrage tot de broeikasgasemissies in België, de mogelijk herverdelende effecten van milieubeleidsmaatregelen en de huishoudens die meer behoefte zouden kunnen hebben aan steun om hun emissies te verminderen.

Dit rapport maakt deel uit van het SUSPENS-onderzoeksproject dat is gefinancierd door de Programmatorische federale Overheidsdienst Wetenschapsbeleid. SUSPENS wil bijdragen tot de beleidsvoorbereiding die de sociale transitie naar minder vervuilende consumptiepatronen vergezelt.